İş Hukuku
İş Hukuku Nedir?
İş hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen, işçinin hangi hallerde kıdem ve ihbar tazminatı talep edebileceğini, kötüniyet tazminatı talep edip edemeyeceğini, iş güvencesine tabi olup olmadığını ve bu sebeple işe iade davası açıp açamayacağını, yıllık izin ücretlerini, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarını, ücrete ilişkin temel esasları ve çalışma düzenini belirleyen hukuki düzenlemeleri içermektedir.
İşe iade davaları, işçi alacaklarının tahsili davaları, iş kazalarından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları ile, ücretlerin tahsil edilememiş olması nedeniyle işçilik ücretlerinin tahsili için başlatılan icra süreçleri iş hukukunun en sık tercih edilen hak arama yöntemlerindendir.
Ayrıca belirtelim ki, iş hukuku mevzuatının en temel kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu’dur. Bununla beraber, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve sair yasa ve yönetmelikler de iş hukuku ile yakından ilgili hukuk normlarıdır. İş hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda tereddüt yaşayan işçi ve işverenlerin bu kanunlarda uyuşmazlıklarına ilişkin bir hüküm bulunup bulunmadığını araştırmaları gerekmektedir.
İşçilik Alacakları Nedir?
İşçilik alacakları, işçinin kanuna uygun çalışmasının karşılığında işvereninden talep edebileceği hak ve alacakların tümünü ifade eden genel bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu bağlamda,
- Kıdem tazminatı,
- İhbar tazminatı,
- Kötüniyet tazminatı,
- Fazla çalışma alacakları,
- Ulusal bayram ve genel tatil ücretleri,
- Yıllık izin ücretleri
- Ve bu kapsamda talep edilebilecek tüm ücretler (maaşlar) işçilik alacakları kavramına dahildir.
İşçilik alacakları, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32’nci maddesi uyarınca BEŞ YILLIK ZAMANAŞIMINA tabidir. Yani bu alacaklar (fazla çalışma alacağı hariç) İŞ AKDİNİN FESHİNDEN İTİBAREN 5 YIL İÇİNDE İSTENMELİDİR. Ancak,
25/10/2017 tarihinden önce feshedilmiş iş akitleri nedeniyle doğan kıdem ve ihbar tazminatları, bu tarihe değin kanunda açık bir hüküm bulunmadığı için genel zamanaşımı süresi olan 10 YILLIK SÜREYE tabi olacaktır. Bu hususa dikkat edilmeli, iş hukuku alanında uzman bir avukat ile birlikte hareket edilmelidir.
Fazla çalışma alacakları ise doğumundan itibaren 5 yıl içerisinde istenmelidir. Buna göre, fazla çalışmış olan kişi, fazla çalışmasını gerçekleştirdiği andan itibaren 5 yıl içerisinde o alacağını dava etmiş olmalıdır. Bunun için iş akdinin feshedilmiş olmasına gerek yoktur. Bu alacak feshe bağlı olmadığından, iş akdi henüz yürürlükte iken dahi fazla çalışma alacağı talep edilebilir.
İş Akdi Feshedilmiş İşçinin İşe İade Olanağı
İşe iade, iş akdi GEÇERLİ BİR FESİH NEDENİ BULUNMAKSIZIN feshedilen işçiler için mümkün olan hukuki bir yoldur. Ancak, işe iade davası açarak işe geri dönebilmek için, yalnızca iş akdinin geçersiz bir şekilde feshedilmesi yetmemektedir. Bununla birlikte, işçinin İŞ GÜVENCESİ hükümlerine de tabi olması gerektiği söylenmelidir.
İş güvencesi, işçinin yasada yazılı koşulların varlığına bağlı olarak, işverenin ancak geçerli bir sebebe dayanarak iş akdini feshedebileceği işçiler için söz konusudur. İş güvencesine hangi şartlarla tabi olunacağı ise, 4857 s. Kanunun ilgili hükmünde açıkça belirtilmiştir. Buna göre,
Buna göre, iş güvencesine tabi olunması için şu şartlar gerekmektedir:
- İşçinin aynı işveren nezdinde en az 6 aylık kıdemi bulunmalıdır.
- İşçinin çalıştığı işyerinde toplamda en az 30 kişi çalışıyor olmalıdır.
- İşçinin belirli süreli iş akdiyle çalışmıyor olması gerekmektedir.
- İşçinin “işyerinin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili” sıfatına sahip olmaması gerekmektedir.
İşçinin, işe iade davası açmadan ya da işçilik alacaklarının ödenmesini talep etmeden önce mutlaka ZORUNLU ARABULUCULUK YOLUNA BAŞVURMUŞ OLMASI ve arabulucunun tarafları anlaştıramamış olması gerekir. Arabulucuda anlaşan taraflar, daha sonra dava yoluna başvuramaz. Bunun için gerekli şartların oluşup oluşmadığı ya da arabuluculukta anlaşılan edimlerin (borçların ve vaatlerin) yerine getirilmemesi halinde nasıl bir yol izlenmesi gerektiği gibi hususların mutlaka iş hukuku dalında uzman bir avukatın eşliğinde çözülmesi gerekmektedir.
